Co zrobić w razie utrudniania kontaktów z dzieckiem? Skuteczne środki prawne

Problem utrudniania kontaktów z dzieckiem to jedno z najczęstszych zagadnień, z którym spotykamy się w naszej kancelarii adwokackiej. Sytuacja, gdy jeden z rodziców nie respektuje ustaleń dotyczących spotkań z dzieckiem, jest niezwykle bolesna zarówno dla rodzica pozbawionego możliwości widywania się z małoletnim, jak i dla samego dziecka, które traci szansę na budowanie pełnej relacji z obojgiem rodziców. Na szczęście, polskie prawo przewiduje skuteczne mechanizmy, które pozwalają egzekwować orzeczenia sądowe dotyczące kontaktów z dzieckiem. W niniejszym artykule omówimy, jakie konkretne kroki można podjąć w takiej sytuacji.

Jak zmieniło się prawo w zakresie egzekucji kontaktów z dzieckiem?

Przez lata egzekucja orzeczeń dotyczących kontaktów z dzieckiem stanowiła problematyczną kwestię w polskim prawie. Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego wprowadziła jednak istotne zmiany, które znacząco poprawiły sytuację rodziców, którym utrudniane są kontakty z dzieckiem.

Jako adwokat nieraz doradzałam klientom w takich sprawach. Swoją drogą, przed nowelizacją sądy stosowały różne, często niespójne podejścia do egzekucji kontaktów, co nie sprzyjało pewności prawa i skuteczności działań. Obecnie mamy już do dyspozycji jasno określoną procedurę.

Dotychczasowa praktyka sądów

Przed wprowadzeniem nowych przepisów, sądy rodzinne w Polsce stosowały głównie dwa podejścia do egzekwowania kontaktów z dzieckiem:

1. Wykorzystanie art. 1050 i 1051 k.p.c. – przepisy te dotyczyły egzekucji czynności niezastępowalnych (których nie może wykonać za zobowiązanego inna osoba) oraz zastępowalnych. W zależności od tego, gdzie miały odbywać się kontakty, sądy stosowały różne środki przymusu.

2. Zastosowanie art. 5895-5986 k.p.c. – przepisy te dotyczyły odebrania osoby podlegającej władzy rodzicielskiej. Sąd mógł zobowiązać rodzica do wydania dziecka, a w przypadku niewykonania tego zobowiązania, dziecko mogło zostać odebrane przez kuratora sądowego.

W poznańskich sądach rodzinnych wielokrotnie obserwowałam, jak trudne i czasochłonne były takie postępowania. Brakowało skutecznych mechanizmów, które mogłyby szybko doprowadzić do realizacji ustalonych kontaktów, co często prowadziło do pogłębienia konfliktu między rodzicami.

Nowe rozwiązania prawne – skuteczna egzekucja kontaktów

Znowelizowane przepisy Kodeksu postępowania cywilnego, które weszły w życie 13 sierpnia 2011 roku, wprowadziły nowe, znacznie bardziej efektywne rozwiązania. W naszej kancelarii przy ul. Mickiewicza w Poznaniu już korzystamy z tych narzędzi prawnych, pomagając rodzicom w egzekwowaniu ich prawa do kontaktów z dziećmi.

Kary pieniężne za utrudnianie kontaktów

Kluczowym elementem nowych rozwiązań są kary finansowe, które mogą być nakładane na osobę utrudniającą kontakty. Zgodnie z art. 59815 § 1 k.p.c., sąd opiekuńczy może nakazać zapłatę określonej sumy pieniężnej przez rodzica, który:

• Nie wykonuje obowiązków wynikających z orzeczenia sądu lub ugody zawartej przed sądem/mediatorem w przedmiocie kontaktów
• Niewłaściwie wykonuje te obowiązki

Co istotne, kara pieniężna jest nakładana za każde naruszenie obowiązku, po uprzednim zagrożeniu jej nałożeniem. Suma pieniężna jest zasądzana na rzecz rodzica, któremu utrudniane są kontakty, co stanowi nie tylko sankcję dla osoby naruszającej prawo, ale również pewną formę zadośćuczynienia dla poszkodowanego rodzica.

Pamiętam sprawę z zeszłego roku, gdy matka trójki dzieci konsekwentnie uniemożliwiała ojcu realizację kontaktów, zasłaniając się rzekomymi chorobami dzieci. Po zastosowaniu nowej procedury i nałożeniu pierwszej kary finansowej, szybko zmieniła swoje podejście, widząc, że jej działania mają konkretne i dotkliwe konsekwencje.

Wzajemność obowiązków

Warto podkreślić, że nowe przepisy wprowadzają zasadę wzajemności. Zgodnie z art. 59815 § 2 k.p.c., analogiczne środki mogą być stosowane również wobec rodzica uprawnionego do kontaktów, który narusza ustalone zasady, na przykład poprzez:

• Samowolne przedłużanie czasu spotkania z dzieckiem
• Niestawianie się na umówione spotkania
• Odbieranie dziecka w niewłaściwym czasie
• Inne naruszenia postanowienia sądu lub ugody

Jest to niezwykle istotna zmiana, która odpowiada na potrzeby praktyki. W naszej pracy zawodowej spotykamy się bowiem nie tylko z przypadkami uniemożliwiania kontaktów, ale również z sytuacjami, gdy to rodzic uprawniony do kontaktów nie respektuje ustalonych zasad, co wprowadza chaos w życie dziecka i destabilizuje jego poczucie bezpieczeństwa.

Lubię powtarzać, że w sprawach rodzinnych liczy się nie tylko kodeks, ale i konsekwencja działania. Te przepisy wreszcie dają narzędzia do egzekwowania konsekwentnego przestrzegania ustaleń przez oboje rodziców.

Wysokość kary finansowej

Ustalając wysokość kary finansowej, sąd bierze pod uwagę sytuację majątkową osoby, na którą kara ma być nałożona. Nie jest to więc sztywna kwota, ale suma dostosowana do możliwości finansowych danej osoby, co ma zapewnić zarówno skuteczność, jak i proporcjonalność sankcji.

Co ważne, zgodnie z art. 59816 § 1 k.p.c., sąd nakłada obowiązek zapłaty stosownie do liczby naruszeń. Oznacza to, że każde kolejne utrudnianie kontaktów może skutkować kolejną karą finansową. Wysokość tej sumy może być zmieniona jedynie w wyjątkowych sytuacjach.

Współpracując z biegłymi psychologami z Poznania, wypracowałyśmy podejście, które pokazuje, że już sama świadomość możliwości nałożenia kary finansowej często działa prewencyjnie i motywuje rodziców do przestrzegania ustaleń dotyczących kontaktów.

Jak wszcząć postępowanie o egzekucję kontaktów?

Jeśli jesteś rodzicem, któremu utrudniane są kontakty z dzieckiem, możesz skorzystać z nowych przepisów, składając odpowiedni wniosek do sądu. Proces ten obejmuje kilka kroków, które warto znać, by skutecznie dochodzić swoich praw.

Przygotowanie wniosku

Do wniosku wszczynającego postępowanie o ukaranie za utrudnianie kontaktów należy dołączyć:

• Odpis wykonalnego orzeczenia sądu w przedmiocie kontaktów z dzieckiem
• Lub odpis wykonalnej ugody zawartej przed sądem lub mediatorem

Wniosek powinien zawierać szczegółowy opis naruszenia postanowień dotyczących kontaktów – kiedy, w jaki sposób i ile razy doszło do utrudniania kontaktów. Im bardziej precyzyjnie opiszesz te zdarzenia, tym większa szansa na szybkie i skuteczne rozpatrzenie sprawy.

Brzmi prosto, ale w praktyce sądowej bywa różnie. W naszej kancelarii zawsze pomagamy klientom w przygotowaniu takich wniosków, dbając o ich kompletność i merytoryczną jakość.

Właściwość sądu i opłata

Wniosek o egzekucję kontaktów składa się do sądu opiekuńczego, czyli wydziału rodzinnego i nieletnich sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania dziecka. Zgodnie z art. 569 § 1 k.p.c., to właśnie ten sąd jest właściwy do rozpoznania sprawy.

Opłata sądowa od wniosku wynosi 40 złotych, zgodnie z art. 23 pkt 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. To stosunkowo niewielka kwota, biorąc pod uwagę wagę sprawy i potencjalne korzyści z przeprowadzenia skutecznej egzekucji.

To się w głowie nie mieści, ale niektórzy klienci zwlekają z podjęciem kroków prawnych, obawiając się wysokich kosztów. Tymczasem procedura egzekucji kontaktów jest stosunkowo prosta i niedroga, a może przynieść nieocenione korzyści dla relacji z dzieckiem.

Przebieg postępowania

Po złożeniu wniosku, sąd najpierw wyda postanowienie zagrażające nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej za każde naruszenie obowiązku związanego z wykonywaniem kontaktów. Jest to etap ostrzegawczy, dający szansę na dobrowolne dostosowanie się do obowiązków.

Jeśli mimo tego ostrzeżenia kontakty nadal będą utrudniane, sąd – na kolejny wniosek uprawnionego rodzica – nałoży karę finansową. W postanowieniu sąd określi liczbę stwierdzonych naruszeń i odpowiadającą im łączną kwotę do zapłaty.

W naszej praktyce adwokackiej zauważyłyśmy, że już samo postanowienie z zagrożeniem karą pieniężną często wystarczy, by zmienić postawę rodzica utrudniającego kontakty. Jest to swoisty “ostatni dzwonek”, który skłania do refleksji i zmiany zachowania.

Typowe przykłady utrudniania kontaktów

W naszej wieloletniej praktyce w kancelarii przy ul. Mickiewicza w Poznaniu spotykamy się z różnorodnymi formami utrudniania kontaktów. Warto je znać, by móc właściwie zidentyfikować problem i podjąć adekwatne kroki prawne.

Ze strony rodzica, pod którego pieczą dziecko przebywa

Najczęstsze formy utrudniania kontaktów przez rodzica sprawującego bezpośrednią pieczę nad dzieckiem:

• Nieobecność w ustalonym miejscu przekazania dziecka – rodzic po prostu nie przychodzi z dzieckiem na umówione spotkanie
• Zasłanianie się chorobą dziecka – niejednokrotnie wymyśloną lub wyolbrzymioną
• Planowanie innych zajęć dla dziecka w czasie przeznaczonym na kontakty – dodatkowe lekcje, wyjazdy, uroczystości rodzinne
• Nastawianie dziecka przeciwko drugiemu rodzicowi – tzw. alienacja rodzicielska
• Blokowanie kontaktów telefonicznych lub internetowych – nieodbieranie telefonów, wyłączanie telefonu, uniemożliwianie rozmów online

Moja wspólniczka adwokat wspominała kiedyś o przypadku, gdy matka systematycznie zapisywała dziecko na zajęcia dodatkowe w weekendy, które zgodnie z orzeczeniem sądu dziecko miało spędzać z ojcem. Dopiero zastosowanie nowych przepisów o egzekucji kontaktów położyło kres tej praktyce.

Ze strony rodzica uprawnionego do kontaktów

Jak już wspomnieliśmy, naruszenia mogą pochodzić również od rodzica uprawnionego do kontaktów. Najczęstsze przykłady:

• Nieodbieranie dziecka w ustalonych terminach – powodujące dezorganizację planów dziecka i drugiego rodzica
• Spóźnianie się na spotkania lub przy oddawaniu dziecka – wprowadzające chaos w życie dziecka
• Nieodpowiednie zachowanie podczas kontaktów – np. krytykowanie drugiego rodzica, niewłaściwa opieka
• Samowolne przedłużanie czasu spotkań – ignorowanie ustalonych ram czasowych
• Kontaktowanie się z dzieckiem poza ustalonymi terminami – np. odbieranie ze szkoły w dni nieprzewidziane w harmonogramie

Zastanawiałeś się kiedyś, jakie faktycznie masz prawa jako rodzic w takiej sytuacji? Nowe przepisy chronią oboje rodziców, dając im narzędzia do egzekwowania ustalonego porządku kontaktów.

Praktyczne porady dla rodziców doświadczających utrudniania kontaktów

W naszej kancelarii adwokackiej w Poznaniu doradzamy klientom, by w przypadku problemów z realizacją kontaktów podjęli następujące kroki:

1. Dokumentacja naruszeń

Skrupulatnie dokumentuj każdy przypadek utrudniania kontaktów:

• Prowadź dziennik z datami, godzinami i opisem sytuacji
• Zachowuj korespondencję (SMS-y, e-maile, wiadomości z komunikatorów)
• Jeśli to możliwe, zbieraj potwierdzenia prób kontaktu (np. billingi rozmów)
• Poproś o pisemne oświadczenia ewentualnych świadków

2. Próba polubownego rozwiązania

Zanim złożysz wniosek do sądu, rozważ:

• Rozmowę z drugim rodzicem, wyjaśnienie problemu
• Skorzystanie z mediacji rodzinnej
• Wysłanie pisemnego wezwania do przestrzegania ustaleń

3. Złożenie wniosku do sądu

Jeśli powyższe działania nie przyniosą rezultatu:

• Przygotuj szczegółowy wniosek o zagrożenie nakazaniem zapłaty
• Załącz odpowiednią dokumentację naruszeń
• Złóż wniosek w sądzie właściwym dla miejsca zamieszkania dziecka

4. Konsekwencja w egzekwowaniu swoich praw

Po uzyskaniu postanowienia sądu:

• Kontynuuj dokumentowanie ewentualnych dalszych naruszeń
• W przypadku kolejnych utrudnień, niezwłocznie składaj wnioski o nałożenie kary
• Bądź konsekwentny w dochodzeniu swoich praw

W naszej praktyce zawodowej wielokrotnie przekonałyśmy się, że to właśnie konsekwencja jest kluczem do sukcesu w sprawach o egzekucję kontaktów. Pojedyncze działanie rzadko przynosi trwałą zmianę zachowania – dopiero systematyczne korzystanie z dostępnych środków prawnych przynosi pożądane efekty.

Podsumowanie

Utrudnianie kontaktów z dzieckiem to problem, który dotyka wielu rodziców po rozstaniu. Na szczęście, dzięki nowelizacji przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, mamy obecnie do dyspozycji skuteczne narzędzia prawne, które pozwalają egzekwować ustalenia dotyczące kontaktów.

Kluczowe elementy nowej procedury:

• Możliwość nałożenia kar finansowych za każde naruszenie obowiązków związanych z kontaktami
• Wzajemność ochrony – przepisy chronią zarówno rodzica uprawnionego do kontaktów, jak i tego, pod którego pieczą dziecko przebywa
• Stosunkowo prosta i niedroga procedura egzekucyjna
• Skuteczność – kary finansowe stanowią realny bodziec do przestrzegania ustaleń

Pamiętajmy jednak, że najważniejsze jest dobro dziecka, które ma prawo do kontaktu z obojgiem rodziców. W naszej kancelarii zawsze podkreślamy, że egzekucja kontaktów nie jest celem samym w sobie, ale środkiem do zapewnienia dziecku możliwości budowania pełnych, zdrowych relacji z każdym z rodziców.

Jeśli doświadczasz problemów z realizacją kontaktów z dzieckiem, nie zwlekaj z podjęciem działań. Im szybciej skorzystasz z dostępnych środków prawnych, tym większa szansa na szybkie przywrócenie prawidłowych relacji z dzieckiem.

Disclaimer: Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie stanowi porady prawnej. Każda sprawa rodzinna jest indywidualna, dlatego w celu uzyskania szczegółowych informacji zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią.

Zapraszamy do Kancelarii Prawa Rodzinnego: Adwokat Michalina Koligot, Adwokat Marta Krzyżanowicz, Adwokat Anna Konrady, Radca prawny Joanna Jędrzejewska ul. Mickiewicza 18a/3, 60-834 Poznań tel. +48 531 335 713 e-mail: kancelaria@prawnikodrozwodu.pl www.prawnikodrozwodu.pl