Zarzuty apelacyjne w sprawach rozwodowych – na co zwrócić szczególną uwagę?

Sprawy rozwodowe rozpoznawane przez Sąd Okręgowy w Poznaniu należą do jednych z najbardziej złożonych postępowań cywilnych, a formułowanie skutecznych zarzutów apelacyjnych wymaga szczególnej wiedzy i doświadczenia. Jako adwokat specjalizujący się w sprawach rozwodowych w Poznaniu, obserwuję, które zarzuty okazują się skuteczne, a które są regularnie oddalane przez Sąd Apelacyjny w Poznaniu.

Analiza wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu w sprawie o sygn. akt I ACa 230/19 dostarcza cennych wskazówek dotyczących formułowania zarzutów apelacyjnych w sprawach rozwodowych.

Zarzuty dotyczące nieważności postępowania

W analizowanej sprawie skarżąca postawiła kilka zarzutów związanych z nieważnością postępowania, w tym:

• Naruszenie art. 326 § 1 zd. 2 k.p.c. poprzez ponowne odroczenie ogłoszenia wyroku
• Naruszenie art. 316 § 2 k.p.c. poprzez zaniechanie otwarcia zamkniętej rozprawy na nowo
• Naruszenie art. 323 k.p.c. w zw. z art. 324 § 1 zd. 1 k.p.c. dotyczące udziału ławnika w wydaniu wyroku

Sąd Apelacyjny w Poznaniu odrzucił wszystkie te zarzuty, wskazując m.in., że: “Termin odroczenia ogłoszenia wyroku ma charakter instrukcyjny, usprawniający postępowanie. Jego przekroczenie nie powoduje negatywnych skutków procesowych.”

Omyłki pisarskie w protokole (w tym przypadku błędne wpisanie nazwiska ławnika) również nie stanowią podstawy nieważności postępowania.

W praktyce Sądu Okręgowego w Poznaniu oraz Sądu Apelacyjnego w Poznaniu zarzuty dotyczące nieważności postępowania ze względu na uchybienia formalne rzadko okazują się skuteczne. Warto zatem koncentrować się na zarzutach merytorycznych, chyba że doszło do rzeczywiście poważnych naruszeń procedury, takich jak niewłaściwy skład sądu czy brak należytej reprezentacji strony.

Zarzuty dotyczące swobodnej oceny dowodów

Znacznie bardziej skuteczne okazały się zarzuty dotyczące naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., czyli zasady swobodnej oceny dowodów. W analizowanej sprawie Sąd Apelacyjny w Poznaniu uznał za trafny zarzut:

“Naruszenia prawa procesowego, w tym art. 231 k.p.c. doprowadziło do naruszenia prawa materialnego z art. 56 § 2 k.r.o.”

Szczególnie skuteczny okazał się zarzut dotyczący błędnego ustalenia chronologii zdarzeń: “Zaniechanie przyjęcia w oparciu o zebrany materiał dowodowy chronologii przy ustalaniu stanu faktycznego sprawy, a w szczególności co do powstania i przebiegu konfliktu małżeńskiego stron oraz wystąpienia rozkładu pożycia i jego przyczyn”.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu podzielił ten zarzut, stwierdzając: “Niewątpliwie słusznie sąd I instancji wskazywał na naganne zachowania pozwanej […], jednakże zachowania te miały miejsce już po rozkładzie pożycia i nie mogły stanowić jego przyczynę. Były bowiem skutkiem wcześniejszego zachowania powoda i jego alkoholizmu.”

Ta obserwacja wskazuje, że w sprawach rozwodowych rozpoznawanych przez Sąd Okręgowy w Poznaniu kluczowe znaczenie ma właściwe ustalenie przyczyn i skutków rozpadu małżeństwa, a zarzuty dotyczące nieprawidłowej oceny w tym zakresie mają dużą szansę powodzenia.

Zarzuty dotyczące pominięcia istotnych dowodów

W analizowanej sprawie skarżąca podniosła również zarzuty dotyczące pominięcia niektórych dowodów: “Pominięciem dowodu w postaci wydruku z rachunku bankowego […] dokumentującego pobranie przez powoda dnia 8.06.2015 r. kwoty 50 000 zł stanowiącej odrębny majątek pozwanej ze wspólnego konta stron.”

Sąd Apelacyjny w Poznaniu nie uznał jednak tego zarzutu za istotny dla rozstrzygnięcia, stwierdzając: “Zarzut, że sąd I instancji pominął dowodu w postaci wydruku z rachunku bankowego […] nie był istotny dla rozstrzygnięcia, skoro kwestia ta może być ustalana w postepowaniu o podział majątku dorobkowego.”

Ta ocena wskazuje, że w praktyce Sądu Okręgowego w Poznaniu zarzuty dotyczące pominięcia dowodów są skuteczne tylko wtedy, gdy dotyczą okoliczności bezpośrednio istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy rozwodowej. Kwestie majątkowe, które mogą być rozstrzygane w odrębnym postępowaniu, nie są zazwyczaj uznawane za kluczowe dla sprawy rozwodowej.

Zarzuty dotyczące naruszenia prawa materialnego

W analizowanej sprawie najskuteczniejszy okazał się zarzut naruszenia art. 57 § 1 k.r.o. “poprzez rozwiązanie małżeństwa stron przez rozwód z winy obu stron”. Sąd Apelacyjny w Poznaniu podzielił ten zarzut i zmienił wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu, orzekając rozwód z wyłącznej winy powoda.

Natomiast zarzut naruszenia art. 56 § 2 k.r.o. “poprzez jego niezastosowanie w sytuacji gdy orzeczenie rozwodu będzie stanowiło dla pozwanej rażącą krzywdę” nie został uwzględniony. Sąd Apelacyjny w Poznaniu stwierdził:

“W ocenie sądu odwoławczego w przedmiotowej sprawie obie ujemne przesłanki rozwodu nie występują. […] Nie ma przeszkód, aby pozwana podjęła zatrudnienie, tym bardziej, że ma wykształcenie wyższe pedagogiczne.”

Ta ocena wskazuje, że w praktyce Sądu Okręgowego w Poznaniu zarzuty dotyczące negatywnych przesłanek rozwodowych rzadko okazują się skuteczne, szczególnie gdy strona sprzeciwiająca się rozwodowi ma możliwość samodzielnego utrzymania się.

Zarzuty dotyczące “bezprzedmiotowych” rozstrzygnięć

Interesującym aspektem analizowanej sprawy był zarzut dotyczący “bezprzedmiotowości” rozstrzygnięcia o alimentach: “Uchylenie pkt 2 zaskarżonego wyroku z uwagi na bezprzedmiotowość”.

Zarzut ten okazał się skuteczny, ponieważ Sąd Okręgowy w Poznaniu oddalił roszczenie alimentacyjne pozwanej, mimo że ta takiego roszczenia nie zgłosiła. Sąd Apelacyjny w Poznaniu uchylił to rozstrzygnięcie.

Ta sytuacja wskazuje, że warto dokładnie analizować wszystkie punkty wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu i wnosić o uchylenie lub zmianę tych fragmentów, które wykraczają poza żądania stron lub są w inny sposób wadliwe.

Podsumowanie

Jako adwokat specjalizujący się w sprawach rozwodowych w Poznaniu, na podstawie analizy wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu w sprawie I ACa 230/19, mogę sformułować następujące rekomendacje dotyczące zarzutów apelacyjnych:

1. Koncentruj się na zarzutach merytorycznych, a nie formalnych – zarzuty dotyczące nieważności postępowania ze względu na drobne uchybienia proceduralne rzadko okazują się skuteczne
2. Szczególną uwagę zwracaj na zarzuty dotyczące nieprawidłowej oceny chronologii zdarzeń i błędnego ustalenia przyczyn rozkładu pożycia
3. Formułując zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., wskazuj konkretne dowody, które zostały błędnie ocenione, i wyjaśnij, dlaczego ich prawidłowa ocena prowadziłaby do odmiennego rozstrzygnięcia
4. Zarzuty dotyczące pominięcia dowodów koncentruj na tych, które mają bezpośrednie znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy rozwodowej
5. W zarzutach dotyczących naruszenia prawa materialnego szczegółowo wyjaśnij, dlaczego określone przepisy zostały naruszone i jaki miało to wpływ na rozstrzygnięcie

Właściwe sformułowanie zarzutów apelacyjnych, poparte dogłębną analizą stanu faktycznego i prawnego, znacząco zwiększa szanse na korzystne rozstrzygnięcie Sądu Apelacyjnego w Poznaniu w sprawach rozwodowych.