Wyłączna wina a wina obopólna – znaczenie rozstrzygnięcia dla dalszych relacji po rozwodzie

Jednym z najistotniejszych elementów wyroku rozwodowego wydawanego przez Sąd Okręgowy w Poznaniu jest rozstrzygnięcie dotyczące winy w rozkładzie pożycia małżeńskiego. Orzeczenie w tym zakresie ma nie tylko wymiar moralny i emocjonalny dla stron, ale niesie ze sobą również konkretne konsekwencje prawne, które mogą wpływać na sytuację byłych małżonków przez wiele lat po rozwodzie.

Jako adwokat prowadzący sprawy rozwodowe w Poznaniu, często spotykam się z pytaniem, jakie znaczenie ma rozstrzygnięcie o winie i czy warto o nie walczyć. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu w sprawie o sygn. akt I ACa 230/19, w którym zmieniono orzeczenie Sądu Okręgowego w Poznaniu z rozwodu z winy obu stron na rozwód z wyłącznej winy jednego małżonka, dostarcza interesującego materiału do analizy tego zagadnienia.

Konsekwencje prawne orzeczenia o winie

1. Obowiązek alimentacyjny między byłymi małżonkami

Najważniejszą konsekwencją prawną orzeczenia o winie jest możliwość dochodzenia alimentów przez niewinnego małżonka. Zgodnie z art. 60 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

“Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.”

Ta różnica jest kluczowa – przy rozwodzie z winy obopólnej lub bez orzekania o winie, były małżonek może żądać alimentów tylko w przypadku niedostatku (art. 60 § 1 k.r.o.), natomiast przy rozwodzie z wyłącznej winy jednego małżonka wystarczy istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego.

W praktyce Sądu Okręgowego w Poznaniu oznacza to, że małżonek uznany za niewinnego ma znacznie szersze możliwości dochodzenia świadczeń alimentacyjnych od byłego współmałżonka.

2. Wpływ na podział majątku wspólnego

Chociaż sam wyrok rozwodowy nie rozstrzyga o podziale majątku wspólnego (jest to przedmiotem odrębnego postępowania), orzeczenie o winie może mieć pośredni wpływ na ten proces. Zgodnie z art. 43 § 2 k.r.o., z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, aby ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku.

W praktyce Sądu Okręgowego w Poznaniu orzeczenie o wyłącznej winie jednego małżonka może stanowić argument przy dochodzeniu nierównego podziału majątku, szczególnie gdy winne zachowania małżonka wiązały się z marnotrawstwem majątku wspólnego (np. wydawanie pieniędzy na alkohol).

3. Wpływ na sprawy dotyczące dzieci

Chociaż formalnie orzeczenie o winie nie ma bezpośredniego wpływu na rozstrzygnięcia dotyczące władzy rodzicielskiej czy kontaktów z dziećmi (te powinny być podejmowane wyłącznie w oparciu o dobro dziecka), w praktyce Sądu Okręgowego w Poznaniu może ono pośrednio wpływać na ocenę kompetencji rodzicielskich.

W analizowanym wyroku Sąd Apelacyjny w Poznaniu zwrócił uwagę na zachowania pozwanej, która “wciągnęła w małżeński konflikt również dzieci stron”, co stanowiło okoliczność obciążającą, mimo że ostatecznie nie przesądziło o jej winie w rozkładzie pożycia.

Różnice między winą wyłączną a obopólną

Przechodząc do szczegółowej analizy różnic między orzeczeniem rozwodu z wyłącznej winy jednego małżonka a orzeczeniem z winy obopólnej, warto zwrócić uwagę na następujące aspekty:

1. Prawo do alimentów

Jak już wspomniano, przy rozwodzie z wyłącznej winy jednego małżonka, małżonek niewinny może żądać alimentów na podstawie art. 60 § 2 k.r.o., który stawia znacznie niższe wymagania niż art. 60 § 1 k.r.o. stosowany w przypadku winy obopólnej.

W praktyce Sądu Okręgowego w Poznaniu oznacza to, że małżonek uznany za współwinnego rozkładu pożycia ma znacznie ograniczone możliwości uzyskania alimentów od byłego współmałżonka.

2. Czas trwania obowiązku alimentacyjnego

Przy rozwodzie z wyłącznej winy jednego małżonka, obowiązek alimentacyjny wobec niewinnego małżonka może trwać teoretycznie do końca życia, o ile utrzymują się przesłanki z art. 60 § 2 k.r.o.

Natomiast przy rozwodzie z winy obopólnej, obowiązek alimentacyjny ustaje zwykle po upływie pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd przedłuży ten okres (art. 60 § 3 k.r.o.).

W praktyce Sądu Okręgowego w Poznaniu różnica ta może mieć fundamentalne znaczenie dla długoterminowej sytuacji finansowej byłych małżonków.

3. Wpływ na relacje po rozwodzie

Doświadczenie adwokata rozwodowego z Poznania pokazuje, że orzeczenie o wyłącznej winie jednego małżonka może znacząco wpłynąć na relacje między byłymi małżonkami po rozwodzie. Poczucie krzywdy i niesprawiedliwości u małżonka uznanego za wyłącznie winnego może utrudniać komunikację i współpracę, co jest szczególnie problematyczne, gdy byli małżonkowie muszą nadal kontaktować się ze względu na wspólne dzieci.

Z drugiej strony, orzeczenie o winie obopólnej, choć może być mniej satysfakcjonujące dla strony, która czuje się bardziej pokrzywdzona, często sprzyja bardziej zrównoważonym relacjom po rozwodzie i ułatwia koncentrację na przyszłości zamiast na rozliczaniu przeszłości.

Podsumowanie

Jako adwokat specjalizujący się w sprawach rozwodowych w Poznaniu, zawsze dokładnie analizuję z klientem, czy w jego konkretnej sytuacji warto dążyć do orzeczenia rozwodu z wyłącznej winy współmałżonka, czy może bardziej korzystne będzie skupienie się na innych aspektach sprawy.

Praktyka Sądu Okręgowego w Poznaniu oraz Sądu Apelacyjnego w Poznaniu pokazuje, że orzeczenie o wyłącznej winie jednego małżonka wymaga przedstawienia przekonujących dowodów i nie jest wydawane pochopnie. Jak widać w analizowanym wyroku, nawet poważne problemy, takie jak alkoholizm jednego z małżonków, mogą być początkowo ocenione przez sąd pierwszej instancji jako tylko jeden z elementów prowadzących do winy obopólnej, dopiero sąd odwoławczy właściwie ocenił winę.

Decyzja o dążeniu do konkretnego rozstrzygnięcia o winie powinna uwzględniać nie tylko aspekty prawne i finansowe, ale również emocjonalne i psychologiczne, a także wpływ na przyszłe relacje, szczególnie gdy w grę wchodzi dobro wspólnych dzieci.