Kontakty z dzieckiem a władza rodzicielska – ważne rozróżnienie

Jednym z najczęstszych nieporozumień, z jakimi spotykamy się w naszej praktyce adwokackiej w Poznaniu, jest mylenie pojęć kontaktów z dzieckiem oraz władzy rodzicielskiej. Wielu klientów przychodzi do nas z przekonaniem, że skoro drugi rodzic ma ograniczone kontakty, to automatycznie nie ma prawa decydować o istotnych sprawach dotyczących dziecka. Nic bardziej mylnego! Ta kwestia wymaga dokładnego wyjaśnienia, gdyż ma ona kluczowe znaczenie dla rodziców znajdujących się w konflikcie po rozstaniu.

Niezależność kontaktów od władzy rodzicielskiej – podstawy prawne

Kluczowy w tej kwestii jest art. 113 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który wyraźnie stanowi, że kontakty z dzieckiem są niezależne od władzy rodzicielskiej. Ten krótki przepis ma fundamentalne znaczenie dla zrozumienia relacji między tymi dwiema instytucjami prawnymi.

W naszej wielkopolskiej praktyce często spotykam się z sytuacjami, gdy jeden z rodziców jest przekonany, że skoro sąd ograniczył kontakty drugiego rodzica do np. dwóch weekendów w miesiącu, to automatycznie pozbawił go prawa do współdecydowania o edukacji czy leczeniu dziecka. To powszechne, ale nieprawidłowe rozumienie prawa rodzinnego.

Co to oznacza w praktyce?

Wyobraźmy sobie typową sytuację: po rozwodzie dziecko mieszka z matką, a ojciec ma uregulowane kontakty w co drugi weekend oraz w określone dni świąteczne. Co to właściwie oznacza dla jego uprawnień rodzicielskich?

Jeżeli w wyroku rozwodowym (lub innym orzeczeniu) sąd nie ograniczył władzy rodzicielskiej ojca, to mimo ściśle określonych terminów kontaktów, zachowuje on pełne prawo do:

• współdecydowania o wyborze szkoły dla dziecka
• wyrażania zgody na leczenie czy zabiegi medyczne
• dostępu do dokumentacji medycznej i szkolnej
• uczestniczenia w wywiadówkach i uroczystościach szkolnych
• współdecydowania o wyjazdach zagranicznych dziecka
• wpływu na inne istotne decyzje dotyczące małoletniego

W naszej kancelarii przy ulicy Mickiewicza często spotykamy się z klientami, którzy są zaskoczeni tym, że mimo rzadkich kontaktów z dzieckiem, wciąż mają prawo do aktywnego udziału w jego wychowaniu. A właściwie nie tylko prawo, ale i obowiązek – co wynika z istoty władzy rodzicielskiej.

Kiedy brak porozumienia między rodzicami

Brzmi prosto, ale w praktyce sądowej bywa różnie. Co się dzieje, gdy rodzice nie mogą dojść do porozumienia w istotnych sprawach dotyczących dziecka? Tu z pomocą przychodzi art. 97 § 2 k.r.o., który stanowi, że w braku porozumienia między rodzicami rozstrzyga sąd opiekuńczy.

Jako adwokat nieraz doradzałam klientom w takich sprawach. Swoją drogą, warto pamiętać, że sądy rodzinne w Poznaniu coraz częściej zachęcają rodziców do korzystania z mediacji przed wniesieniem sprawy do sądu. To się w głowie nie mieści, ale takie podejście często przynosi lepsze efekty niż długotrwały spór sądowy, który pogłębia konflikt między rodzicami.

Granice uprawnień wynikających z kontaktów

Należy jednak wyraźnie podkreślić, że rodzic uprawniony do kontaktów w określonych terminach nie może samowolnie rozszerzać tych kontaktów bez zgody drugiego rodzica. Jeśli kontakty zostały określone na konkretne dni czy godziny, to spotykanie się z dzieckiem poza tymi terminami (np. odbieranie go ze szkoły bez wcześniejszego uzgodnienia) może być uznane za naruszenie orzeczenia sądu.

Moja wspólniczka adwokat wspominała kiedyś o przypadku, gdy ojciec regularnie odbierał dziecko ze szkoły, mimo że w orzeczeniu o kontaktach nie miał takiego uprawnienia. Szkoła, nie będąc poinformowana o ograniczeniach, wydawała dziecko, co prowadziło do konfliktów i niepotrzebnego stresu dla małoletniego.

Informowanie placówek oświatowych o orzeczeniach sądu

W związku z powyższym, niezwykle istotne jest, aby rodzic, u którego dziecko na stałe przebywa, poinformował placówkę oświatową o treści orzeczenia dotyczącego kontaktów. W naszej praktyce zawsze zalecamy dostarczenie dyrektorowi szkoły lub przedszkola kopii postanowienia sądu.

Placówki oświatowe są bowiem zobowiązane respektować orzeczenia sądowe. Jeśli sąd wyraźnie określił, że drugi rodzic nie może odbierać dziecka ze szkoły, wychowawca ma podstawy prawne, by odmówić wydania małoletniego.

Ograniczenie władzy rodzicielskiej a kontakty

Sytuacja komplikuje się, gdy mamy do czynienia nie tylko z uregulowaniem kontaktów, ale również z ograniczeniem władzy rodzicielskiej jednego z rodziców. W takim przypadku ograniczenia wynikające z orzeczenia o władzy rodzicielskiej mają pierwszeństwo przed regulacjami dotyczącymi kontaktów.

Dla przykładu, jeśli sąd ograniczył władzę rodzicielską ojca i powierzył ją matce w zakresie decydowania o edukacji dziecka, to nawet jeśli ojciec ma uregulowane kontakty, nie może samodzielnie podejmować decyzji o zmianie szkoły czy uczestnictwie dziecka w dodatkowych zajęciach.

Współpracując z biegłymi psychologami z Poznania, wypracowałyśmy metodę, która pomaga rodzicom zrozumieć różnicę między kontaktami a władzą rodzicielską poprzez praktyczne przykłady z ich własnej sytuacji. To znacząco ułatwia komunikację i zmniejsza liczbę nieporozumień.

Praktyczne przykłady rozróżnienia kontaktów od władzy rodzicielskiej

Aby lepiej zrozumieć różnicę między kontaktami a władzą rodzicielską, przyjrzyjmy się kilku praktycznym sytuacjom:

Przykład 1: Pełna władza rodzicielska, ograniczone kontakty

Marcin ma pełną władzę rodzicielską nad 8-letnim Kacprem, ale kontakty ograniczone do dwóch weekendów w miesiącu. Mimo rzadkich spotkań z synem, ma prawo:

• uczestniczyć we wszystkich wywiadówkach
• wnioskować o wgląd w dziennik elektroniczny
• współdecydować o wyborze szkoły
• wyrazić zgodę na wyjazd dziecka za granicę
• mieć dostęp do dokumentacji medycznej syna

Przykład 2: Ograniczona władza rodzicielska, szerokie kontakty

Anna ma szerokie kontakty z 10-letnią Julią (co drugi weekend plus dwa popołudnia w tygodniu), ale jej władza rodzicielska została ograniczona w zakresie leczenia i edukacji. W tej sytuacji, mimo częstych spotkań z córką:

• nie może samodzielnie wyrazić zgody na zabieg medyczny
• nie decyduje o wyborze szkoły dla dziecka
• może uczestniczyć w wywiadówkach, ale jako obserwator
• musi konsultować z drugim rodzicem istotne decyzje dotyczące córki

Zastanawiałeś się kiedyś, jakie faktycznie masz prawa jako rodzic po rozwodzie? W naszej kancelarii zawsze doradzamy, by dokładnie przeanalizować treść orzeczenia sądu – często klienci nie są w pełni świadomi swoich uprawnień, co prowadzi do niepotrzebnych konfliktów z drugim rodzicem.

Dążenie do współpracy mimo konfliktu

Jako adwokatki pracujące na co dzień z rodzinami w kryzysie, zawsze podkreślamy, że niezależnie od formalnych ustaleń dotyczących kontaktów i władzy rodzicielskiej, najlepszym rozwiązaniem dla dziecka jest współpraca między rodzicami.

W poznańskich sądach rodzinnych wielokrotnie obserwowałam, jak sędziowie zachęcają strony do wypracowania wspólnego stanowiska, nawet jeśli ich relacje osobiste są trudne. Podstawą jest tu oddzielenie konfliktu partnerskiego od rodzicielstwa i skupienie się na dobru dziecka.

Lubię powtarzać, że w sprawach rodzinnych liczy się nie tylko kodeks, ale i umiejętność kompromisu. Nawet najlepsze rozwiązania prawne nie zastąpią konstruktywnej komunikacji między rodzicami.

Trudności interpretacyjne – kiedy warto skonsultować się z prawnikiem

Orzeczenia sądów w sprawach rodzinnych często zawierają skomplikowane sformułowania prawne, które mogą być niejasne dla osób bez wykształcenia prawniczego. W naszej kancelarii przy Mickiewicza w Poznaniu często prowadzimy wstępne konsultacje, podczas których wyjaśniamy klientom dokładne znaczenie poszczególnych punktów postanowienia czy wyroku.

Szczególnie problematyczne bywają sformułowania dotyczące zakresu ograniczenia władzy rodzicielskiej. Niekiedy sąd ogranicza ją do konkretnych spraw (np. edukacji), a w pozostałym zakresie pozostawia ją obojgu rodzicom. Interpretacja takich orzeczeń wymaga fachowej wiedzy i doświadczenia.

Podsumowanie

Kontakty z dzieckiem i władza rodzicielska to dwie odrębne instytucje prawne, które – choć powiązane – funkcjonują niezależnie od siebie. Rodzic, którego kontakty z dzieckiem zostały ograniczone, nie traci automatycznie uprawnień wynikających z władzy rodzicielskiej, chyba że sąd wydał w tej kwestii odrębne orzeczenie.

Jednocześnie warto pamiętać, że ustalone przez sąd terminy kontaktów powinny być przestrzegane, a ich samowolne rozszerzanie może prowadzić do konfliktów i potencjalnych konsekwencji prawnych.

Jeśli masz wątpliwości dotyczące swoich praw i obowiązków jako rodzica po rozstaniu, warto skonsultować się z adwokatem specjalizującym się w prawie rodzinnym, który pomoże zinterpretować treść orzeczenia i wskaże możliwości dochodzenia swoich praw.

Disclaimer: Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie stanowi porady prawnej. Każda sprawa rodzinna jest indywidualna, dlatego w celu uzyskania szczegółowych informacji zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią.

Zapraszamy do Kancelarii Prawa Rodzinnego: Adwokat Michalina Koligot, Adwokat Marta Krzyżanowicz, Adwokat Anna Konrady, Radca prawny Joanna Jędrzejewska ul. Mickiewicza 18a/3, 60-834 Poznań tel. +48 531 335 713 e-mail: kancelaria@prawnikodrozwodu.pl www.prawnikodrozwodu.pl