Kiedy odmowa zgody na rozwód jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego?

Jednym z najbardziej skomplikowanych aspektów spraw rozwodowych rozpoznawanych przez Sąd Okręgowy w Poznaniu jest sytuacja, gdy jeden z małżonków nie zgadza się na rozwód. Zgodnie z art. 56 § 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód albo że odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Jako adwokat prowadzący sprawy rozwodowe w Poznaniu, często spotykam się z pytaniem, kiedy odmowa zgody na rozwód może zostać uznana za sprzeczną z zasadami współżycia społecznego. Interesującej analizy w tym zakresie dostarcza wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu w sprawie o sygn. akt I ACa 230/19.

Głęboki i trwały konflikt między małżonkami

W cytowanym orzeczeniu Sąd Apelacyjny w Poznaniu stwierdził:

“Biorąc pod uwagę, że konflikt między stronami jest wyjątkowo głęboki objawiając się nawet rękoczynami oraz wyzwiskami, a także interwencjami Policji należało uznać, że odmowa zgody pozwanej na rozwód jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.”

Ta wypowiedź wskazuje, że Sąd Okręgowy w Poznaniu oraz Sąd Apelacyjny w Poznaniu przywiązują szczególną wagę do intensywności i charakteru konfliktu między małżonkami. Gdy napięcia osiągają poziom prowadzący do przemocy fizycznej lub werbalnej, a także konieczności interwencji Policji, sądy zwykle uznają, że dalsze trwanie małżeństwa jest niemożliwe i społecznie niepożądane.

“Martwe” małżeństwo jako przesłanka społecznie niepożądana

Sąd Apelacyjny w Poznaniu w analizowanym wyroku dodał:

“O nieuwzględnieniu odmowy zgody na rozwód małżonka niewinnego, a tym samym o naruszeniu zasad współżycia społecznego można mówić wówczas, gdy jej skutkiem będzie trwanie ‘martwego’ małżeństwa, co należy uznać za społecznie niepożądane.”

To ważna wskazówka dla adwokatów prowadzących sprawy rozwodowe w Poznaniu. Sąd Okręgowy w Poznaniu zwraca uwagę nie tylko na indywidualną sytuację małżonków, ale także na społeczny wymiar instytucji małżeństwa. Utrzymywanie związku, który faktycznie przestał istnieć (tzw. “martwe” małżeństwo), nie służy ani samym małżonkom, ani społeczeństwu.

Zerwanie wszystkich więzi małżeńskich

W orzeczeniu Sądu Apelacyjnego w Poznaniu podkreślono również:

“Między stronami zerwaniu uległy wszelkie więzi jakie łączą małżonków (fizyczna, psychiczna, gospodarcza) i stan ten trwa już od lat. Rozkład pożycia jest więc trwały.”

Ta obserwacja wskazuje, że dla Sądu Okręgowego w Poznaniu kluczowe znaczenie ma ustalenie, czy między małżonkami doszło do zerwania wszystkich więzi charakterystycznych dla małżeństwa, tj.:

• Więzi fizycznej (intymnej)
• Więzi emocjonalnej (psychicznej)
• Więzi gospodarczej

Jeśli wszystkie te płaszczyzny uległy rozkładowi, a stan ten utrzymuje się przez dłuższy czas, sądy poznańskie uznają, że odmawianie zgody na rozwód stoi w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego.

Rażąca krzywda jako przeciwwaga

Warto jednak pamiętać, że Sąd Okręgowy w Poznaniu bada również, czy orzeczenie rozwodu nie spowoduje rażącej krzywdy dla małżonka sprzeciwiającego się rozwodowi. W analizowanej sprawie Sąd Apelacyjny w Poznaniu stwierdził:

“W ocenie sądu odwoławczego zasady współżycia społecznego nie sprzeciwiają się orzeczeniu rozwodu w przedmiotowej sprawie. Natężenie złych emocji między stronami, w tym stosunek pozwanej wobec powoda oraz możliwość zarobkowania przez pozwaną, nie daje żadnych podstaw do przyjęcia, że orzeczenie rozwodu – wobec sprzeciwu pozwanej – spowoduje dla niej rażącą krzywdę.”

Oznacza to, że adwokat prowadzący sprawę rozwodową w Poznaniu powinien zwrócić szczególną uwagę na ekonomiczne i emocjonalne konsekwencje rozwodu dla swojego klienta, gdyż mogą one stanowić przeciwwagę dla argumentu o “martwym” małżeństwie.

Podsumowanie

Jako adwokat specjalizujący się w sprawach rozwodowych w Poznaniu, mogę stwierdzić, że Sąd Okręgowy w Poznaniu oraz Sąd Apelacyjny w Poznaniu stosują dość jednolitą wykładnię przesłanki sprzeczności odmowy zgody na rozwód z zasadami współżycia społecznego. Kluczowe znaczenie mają:

1. Głębokość i trwałość konfliktu między małżonkami
2. Całkowity rozkład wszystkich więzi małżeńskich
3. Długotrwałość rozpadu związku
4. Brak perspektyw na poprawę relacji
5. Brak rażącej krzywdy dla małżonka odmawiającego zgody na rozwód