Jakie konsekwencje grożą rodzicowi za porwanie (uprowadzenie) dziecka?

Porwanie rodzicielskie to jedno z najbardziej dramatycznych zdarzeń w konfliktach o opiekę nad dziećmi. W naszej praktyce adwokackiej w Poznaniu obserwujemy, że takie sytuacje, niestety, zdarzają się coraz częściej – zwłaszcza w dobie zwiększonej mobilności międzynarodowej i związków mieszanych narodowościowo. Rodzice decydujący się na taki krok często nie zdają sobie sprawy z poważnych konsekwencji prawnych, jakie mogą ich spotkać. W dzisiejszym artykule przyjrzymy się, co grozi rodzicowi za porwanie rodzicielskie dziecka.

Konsekwencje uprowadzenia dziecka za granicę

Gdy dochodzi do uprowadzenia dziecka za granicę, naturalną i pierwszą konsekwencją jest zarządzenie zwrotu dziecka w trybie Konwencji Haskiej. W naszej kancelarii adwokackiej w Poznaniu prowadziłyśmy kilka takich spraw, gdzie zastosowanie miała właśnie ta procedura międzynarodowa.

W ramach postępowania o wydanie dziecka, które toczy się w trybie Konwencji Haskiej, rozstrzyga się jedynie kwestię bezzwłocznego powrotu dziecka do miejsca jego stałego pobytu. Jest to niezwykle istotne, bo wiele osób błędnie zakłada, że postępowanie haskie rozstrzygnie również o władzy rodzicielskiej – tak jednak nie jest. Konwencja skupia się wyłącznie na przywróceniu stanu sprzed uprowadzenia.

Pamiętam sprawę z ubiegłego roku, gdy matka wywiozła 7-letniego chłopca do Belgii bez zgody ojca, który aktywnie uczestniczył w wychowaniu dziecka. Ojciec zgłosił się do naszej kancelarii w Poznaniu, by pomóc mu odzyskać syna. Dzięki szybkiemu uruchomieniu procedury haskiej, dziecko wróciło do Polski po niespełna 3 miesiącach, ale dla ojca był to czas ogromnego stresu i niepewności.

Możliwe konsekwencje w zakresie władzy rodzicielskiej

Wielu rodziców nie zdaje sobie sprawy, że uprowadzenie dziecka może mieć poważne konsekwencje dla ich władzy rodzicielskiej. Z mojego doświadczenia jako adwokat rodzinny wynika, że sądy bardzo poważnie traktują takie naruszenia praw drugiego rodzica.

Względem rodzica, który posiadał pełnię praw rodzicielskich i dopuścił się porwania rodzicielskiego, rozważyć należy:

• Ograniczenie jego władzy względem istotnych spraw dziecka
• W skrajnych przypadkach – pozbawienie władzy rodzicielskiej

Sądy rozważają takie środki w związku z nieposzanowaniem obowiązku wspólnego decydowania o sprawach dziecka przez oboje rodziców. W naszej praktyce adwokackiej w Poznaniu obserwujemy, że sądy rodzinne coraz częściej decydują się na ograniczenie władzy rodzicielskiej rodzica, który dopuścił się uprowadzenia dziecka.

Swoją drogą, warto podkreślić, że uprowadzenie dziecka wiąże się z szeregiem negatywnych konsekwencji dla samego małoletniego:

• Pozbawienie dziecka naturalnego środowiska, w którym się wychowywało
• Odcięcie od możliwości kontaktowania się z częścią rodziny
• Narażenie na niebezpieczeństwo dla zdrowia psychicznego i fizycznego

To wszystko sprawia, że porwanie rodzicielskie jest postrzegane przez sądy jako poważne nadużycie władzy rodzicielskiej, które może skutkować jej sądowym pozbawieniem lub ograniczeniem.

Procedura ograniczenia lub pozbawienia władzy rodzicielskiej

Jako adwokat specjalizująca się w sprawach rodzinnych w Poznaniu, często tłumaczę klientom, jak wygląda procedura ograniczenia lub pozbawienia władzy rodzicielskiej. Sprawa rozpoznawana jest w trybie nieprocesowym i może zostać wszczęta:

• Na wniosek każdego z rodziców
• Z urzędu (np. gdy sąd lub prokuratura poweźmie informację o uprowadzeniu)

Sądem rozpatrującym sprawę będzie sąd opiekuńczy – czyli sąd rejonowy właściwy dla:

• Miejsca zamieszkania osoby, której postępowanie ma dotyczyć
• W braku miejsca zamieszkania – sąd opiekuńczy miejsca jej pobytu
• Jeżeli brak i tej podstawy – właściwy jest sąd rejonowy dla m.st. Warszawy

Brzmi to wszystko dość formalnie, ale w praktyce poznańskich sądów rodzinnych obserwuję, że postępowania te prowadzone są sprawnie, z uwzględnieniem dobra dziecka jako nadrzędnej wartości.

Konsekwencje karne uprowadzenia dziecka

To, co często budzi najwięcej pytań wśród naszych klientów w kancelarii na Mickiewicza w Poznaniu, to możliwe konsekwencje karne związane z porwaniem rodzicielskim. Kwestię tę reguluje art. 211 kodeksu karnego, który stanowi:

“Kto, wbrew woli osoby powołanej do opieki lub nadzoru, uprowadza lub zatrzymuje małoletniego poniżej lat 15 albo osobę nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.”

Jest to przestępstwo ścigane z urzędu, co oznacza, że po powzięciu wiarygodnych informacji o uprowadzeniu dziecka – policja lub prokuratura wszczyna postępowanie bez konieczności złożenia wniosku przez pokrzywdzonego.

Tu jednak pojawia się kluczowa kwestia, o której nie wszyscy wiedzą. Podkreślić należy, że tego przestępstwa nie może popełnić rodzic, który posiada pełną władzę rodzicielską. Uprowadzenie dziecka przez rodzica mającego pełną władzę rodzicielską nie jest w Polsce przestępstwem w rozumieniu art. 211 k.k.

Jako adwokat rodzinny z Poznania, wielokrotnie tłumaczyłam to klientom, którzy byli przekonani, że drugi rodzic popełnił przestępstwo. Rzeczywistość prawna jest jednak bardziej złożona. W przepisie mowa jest o działaniu “wbrew woli osoby powołanej do opieki lub nadzoru” – a rodzic z pełną władzą rodzicielską sam jest taką osobą.

Przykład z praktyki adwokackiej

W naszej kancelarii mieliśmy niedawno sprawę, gdzie ojciec posiadający pełną władzę rodzicielską (mimo rozwodu) zabrał 10-letnią córkę na “wakacje” do innego miasta, po czym poinformował matkę, że nie zamierzają wracać. Matka była przekonana, że doszło do przestępstwa i chciała złożyć zawiadomienie na policji.

Musieliśmy wyjaśnić, że w świetle art. 211 k.k. nie doszło do przestępstwa, ponieważ ojciec posiadał pełną władzę rodzicielską. Zamiast drogi karnej, skupiliśmy się na szybkim złożeniu wniosku o ograniczenie władzy rodzicielskiej ojca oraz zabezpieczenie miejsca pobytu dziecka przy matce.

To brzmi w głowie się nie mieści, ale takie rzeczy się zdarzają w praktyce rozwodowej – rodzic z pełną władzą rodzicielską może zabrać dziecko bez zgody drugiego rodzica i nie popełnia przy tym przestępstwa. Nie oznacza to oczywiście, że nie spotka go żadna konsekwencja prawna – ale będzie ona leżała w sferze prawa rodzinnego, nie karnego.

Kiedy rodzic może odpowiadać karnie?

Warto jednak zauważyć, że odpowiedzialność karna z art. 211 k.k. może dotyczyć rodzica w sytuacji, gdy:

• Został pozbawiony władzy rodzicielskiej
• Ma ograniczoną władzę rodzicielską w taki sposób, że o miejscu pobytu dziecka decyduje drugi rodzic lub sąd
• Nie przysługuje mu władza rodzicielska (np. gdy nie jest wpisany w akcie urodzenia)

W naszej praktyce adwokackiej w Poznaniu prowadziliśmy sprawę, gdzie matka z ograniczoną władzą rodzicielską (sąd powierzył pełnię władzy ojcu) zabrała 12-letniego syna ze szkoły i ukrywała go przez dwa tygodnie. W tym przypadku doszło do popełnienia przestępstwa i matka poniosła konsekwencje karne.

Praktyczne wskazówki dla rodziców

Jako prawniczki specjalizujące się w prawie rodzinnym w Poznaniu, często doradzamy klientom, jak postępować w sytuacji konfliktu o dziecko, aby uniknąć eskalacji prowadzącej do porwania rodzicielskiego:

1. Dbaj o właściwe uregulowanie kwestii władzy rodzicielskiej – jeśli obawiasz się, że drugi rodzic może uprowadzić dziecko, warto rozważyć wystąpienie o ograniczenie jego władzy rodzicielskiej.

2. Zabezpiecz miejsce pobytu dziecka – możesz złożyć wniosek o zabezpieczenie miejsca pobytu dziecka przy Tobie już na etapie wszczęcia postępowania o rozwód lub separację.

3. Monitoruj dokumenty dziecka – w przypadku ryzyka wywozu dziecka za granicę, można wnioskować o zakaz wydania paszportu dla dziecka lub o jego zatrzymanie.

4. Dokumentuj sytuacje nieprawidłowe – zbieraj dowody na potencjalne próby uprowadzenia, które mogą być przydatne w sądzie.

5. Szukaj pomocy profesjonalisty – wczesna konsultacja z adwokatem specjalizującym się w prawie rodzinnym może pomóc zapobiec dramatycznym sytuacjom.

Lubię powtarzać, że w sprawach rodzinnych lepiej dmuchać na zimne. Widziałam zbyt wiele przypadków, gdy brak odpowiedniej reakcji na pierwsze sygnały ostrzegawcze prowadził do sytuacji kryzysowej, jaką jest porwanie rodzicielskie.

Podsumowanie

Porwanie rodzicielskie może prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych dla rodzica, który się go dopuścił. Mimo że nie zawsze będzie to odpowiedzialność karna (zależy to od statusu władzy rodzicielskiej), to jednak konsekwencje w zakresie ograniczenia lub pozbawienia władzy rodzicielskiej mogą być bardzo dotkliwe.

Jako prawnicy specjalizujący się w sprawach rodzinnych w Poznaniu, zawsze podkreślamy, że najważniejsze jest dobro dziecka. Uprowadzenie jest dramatycznym przeżyciem dla małoletniego i może prowadzić do długotrwałych problemów emocjonalnych. Dlatego też sądy rodzinne coraz częściej surowo traktują rodziców, którzy decydują się na taki krok.

Jeżeli obawiasz się możliwości porwania Twojego dziecka lub znalazłeś się w sytuacji, gdy do niego doszło, nie zwlekaj z podjęciem kroków prawnych. Szybkie działanie przy wsparciu doświadczonego adwokata może być kluczowe dla ochrony interesów Twoich i Twojego dziecka.

Disclaimer: Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie stanowi porady prawnej. Każda sprawa rodzinna jest indywidualna, dlatego w celu uzyskania szczegółowych informacji zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią.

Zapraszamy do Kancelarii Prawa Rodzinnego: Adwokat Michalina Koligot, Adwokat Marta Krzyżanowicz, Adwokat Anna Konrady, Radca prawny Joanna Jędrzejewska ul. Mickiewicza 18a/3, 60-834 Poznań tel. +48 531 335 713 e-mail: kancelaria@prawnikodrozwodu.pl www.prawnikodrozwodu.pl