Czy warto wnosić o rozwód bez orzekania o winie? Analiza praktyczna

Jedną z kluczowych decyzji, jaką musi podjąć klient kancelarii adwokackiej w Poznaniu, jest wybór między żądaniem rozwodu z orzekaniem o winie a rozwodem bez orzekania o winie. Jako adwokat specjalizujący się w sprawach rozwodowych, często spotykam się z tym dylematem i doradzam klientom, uwzględniając zarówno aspekty prawne, jak i emocjonalne oraz praktyczne.

Analizując orzecznictwo Sądu Okręgowego w Poznaniu, w tym sprawę o sygn. akt I ACa 230/19 rozpoznawaną przez Sąd Apelacyjny w Poznaniu, możemy wyciągnąć wnioski dotyczące zalet i wad obu rozwiązań.

Zalety rozwodu bez orzekania o winie

1. Szybkość postępowania

Niewątpliwie największą zaletą rozwodu bez orzekania o winie jest znacznie krótszy czas trwania postępowania. W praktyce Sądu Okręgowego w Poznaniu sprawy takie trwają zwykle od 3 do 6 miesięcy i często kończą się już na pierwszej rozprawie. Dla porównania, postępowanie z orzekaniem o winie może trwać od 8 miesięcy do nawet 2-3 lat, jak miało to miejsce w analizowanej sprawie.

2. Niższe koszty

Krótsze postępowanie oznacza również niższe koszty adwokackie. W rozwodzie bez orzekania o winie zwykle wystarczy jedna lub dwie rozprawy, podczas gdy w sprawach z orzekaniem o winie liczba rozpraw może być znacznie większa, co przekłada się na wyższe wynagrodzenie pełnomocników.

3. Mniejsze obciążenie emocjonalne

Rozwód bez orzekania o winie pozwala uniknąć “prania brudów” w sądzie. Nie ma potrzeby przedstawiania dowodów na niewłaściwe zachowanie współmałżonka, co znacząco zmniejsza poziom konfliktu i umożliwia bardziej cywilizowane zakończenie związku.

4. Lepsza współpraca po rozwodzie

W praktyce Sądu Okręgowego w Poznaniu obserwuję, że pary, które zdecydowały się na rozwód bez orzekania o winie, zwykle lepiej współpracują po rozwodzie, co jest szczególnie istotne, gdy mają wspólne dzieci. Brak “oficjalnego” wskazania winnego pozwala na zachowanie lepszych relacji i skupienie się na przyszłości zamiast na rozliczaniu przeszłości.

Wady rozwodu bez orzekania o winie

1. Brak możliwości dochodzenia alimentów na podstawie art. 60 § 2 k.r.o.

Najpoważniejszą wadą rozwodu bez orzekania o winie jest brak możliwości dochodzenia alimentów na korzystniejszych zasadach przewidzianych w art. 60 § 2 k.r.o. Przepis ten pozwala małżonkowi niewinnemu żądać alimentów od małżonka wyłącznie winnego, jeśli rozwód spowodował istotne pogorszenie jego sytuacji materialnej, nawet jeśli nie znajduje się w niedostatku.

Przy rozwodzie bez orzekania o winie alimenty między małżonkami mogą być zasądzone tylko w przypadku niedostatku (art. 60 § 1 k.r.o.), co jest przesłanką znacznie trudniejszą do spełnienia.

2. Trudności dowodowe w przypadku przemocy lub uzależnień

W sytuacjach, gdy w małżeństwie występowała przemoc, uzależnienia lub inne poważne naruszenia obowiązków małżeńskich, rezygnacja z orzekania o winie może być postrzegana jako swego rodzaju “rozgrzeszenie” sprawcy. W analizowanej sprawie Sąd Apelacyjny w Poznaniu zmienił wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu i orzekł rozwód z wyłącznej winy powoda, uznając jego alkoholizm za główną przyczynę rozpadu małżeństwa.

3. Ograniczona ochrona interesów małżonka pokrzywdzonego

Rozwód bez orzekania o winie może nie zapewniać odpowiedniej ochrony interesów małżonka, który został pokrzywdzony w trakcie trwania związku. Oprócz wspomnianych już ograniczeń w zakresie alimentów, brak orzeczenia o winie może utrudniać dochodzenie nierównych udziałów w majątku wspólnym w późniejszym postępowaniu o podział majątku.

Kiedy warto walczyć o rozwód z orzeczeniem o winie?

Na podstawie praktyki Sądu Okręgowego w Poznaniu oraz analizy wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu w sprawie I ACa 230/19, można wskazać następujące sytuacje, w których warto dążyć do orzeczenia rozwodu z winy współmałżonka:

1. Uzależnienia

Jak pokazuje analizowana sprawa, alkoholizm jednego z małżonków jest często uznawany przez sądy za główną przyczynę rozpadu małżeństwa. Podobnie traktowane są inne uzależnienia, takie jak narkomania czy hazard, szczególnie gdy małżonek odmawiał leczenia lub wielokrotnie przerywał terapię.

2. Przemoc fizyczna lub psychiczna

W przypadkach, gdy w małżeństwie występowała przemoc fizyczna lub psychiczna, Sąd Okręgowy w Poznaniu niemal zawsze uznaje to za okoliczność obciążającą. W takich sytuacjach dążenie do orzeczenia rozwodu z winy sprawcy przemocy jest w pełni uzasadnione, zarówno ze względów prawnych, jak i moralnych.

3. Zdrada małżeńska

Zdrada małżeńska, szczególnie gdy ma charakter długotrwały lub powtarzalny, jest w praktyce Sądu Okręgowego w Poznaniu często uznawana za poważne naruszenie obowiązków małżeńskich. W analizowanej sprawie Sąd Apelacyjny w Poznaniu zauważył, że nawet relacje stwarzające “pozory zdrady” mogą zostać uznane za okoliczność obciążającą, mimo że nie stanowią pełnoprawnej zdrady małżeńskiej.

4. Znaczna dysproporcja majątkowa i zawodowa

Jeśli jeden z małżonków poświęcił karierę zawodową dla prowadzenia domu i wychowania dzieci, a po rozwodzie jego sytuacja materialna ulegnie znacznemu pogorszeniu, dążenie do rozwodu z winy drugiego małżonka może być uzasadnione. Pozwala to na dochodzenie alimentów na podstawie art. 60 § 2 k.r.o., które mogą stanowić istotne wsparcie w okresie adaptacji do nowej sytuacji życiowej.

Kiedy wybrać rozwód bez orzekania o winie?

Z praktyki adwokackiej w Poznaniu wynika, że rozwód bez orzekania o winie warto rozważyć w następujących sytuacjach:

1. Obopólna decyzja o rozstaniu

Gdy małżonkowie wspólnie doszli do wniosku, że ich związek wyczerpał się, a rozkład pożycia nastąpił bez wyraźnej winy którejkolwiek ze stron, rozwód bez orzekania o winie jest naturalnym wyborem. Pozwala on na szybkie i spokojne zakończenie małżeństwa.

2. Chęć zachowania dobrych relacji

Jeśli małżonkowie mają wspólne dzieci i zależy im na utrzymaniu dobrych relacji po rozwodzie, rezygnacja z orzekania o winie może znacząco złagodzić konflikt. W praktyce Sądu Okręgowego w Poznaniu obserwuję, że sprawy, w których strony decydują się na rozwód bez orzekania o winie, rzadziej prowadzą do eskalacji konfliktu w późniejszych postępowaniach dotyczących dzieci.

3. Obawa przed ujawnieniem intymnych szczegółów życia rodzinnego

Proces rozwodowy z orzekaniem o winie wiąże się z koniecznością ujawnienia wielu intymnych szczegółów życia małżeńskiego. Dla niektórych osób perspektywa publicznego “prania brudów” może być na tyle nieprzyjemna, że wolą zrezygnować z orzekania o winie, nawet kosztem potencjalnych korzyści prawnych.

4. Brak wyraźnych dowodów winy

Jeśli nie dysponujemy przekonującymi dowodami winy współmałżonka, próba dochodzenia rozwodu z orzeczeniem o winie może okazać się nie tylko nieskuteczna, ale także niepotrzebnie wydłużyć postępowanie. W takiej sytuacji rozwód bez orzekania o winie jest bardziej pragmatycznym wyborem.

Strategie mieszane

W praktyce adwokackiej w Poznaniu często stosowane są również strategie mieszane:

1. Początkowe żądanie rozwodu z winy, następnie negocjacje

Nierzadko sprawa rozpoczyna się od wniesienia pozwu o rozwód z winy współmałżonka, ale w trakcie postępowania strony dochodzą do porozumienia i ostatecznie zgadzają się na rozwód bez orzekania o winie. Taka strategia może być skuteczna, gdy zależy nam na wynegocjowaniu korzystnych warunków w zakresie alimentów na dzieci, podziału majątku czy władzy rodzicielskiej.

2. Zabezpieczenie dowodów na przyszłość

Nawet jeśli decydujemy się na rozwód bez orzekania o winie, warto zabezpieczyć dowody winy współmałżonka na wypadek, gdyby w przyszłości okazały się potrzebne, np. w postępowaniu o zmianę władzy rodzicielskiej lub w sprawie o przemoc domową.

Podsumowanie

Jako adwokat specjalizujący się w sprawach rozwodowych w Poznaniu, uważam, że decyzja o dążeniu do rozwodu z orzekaniem o winie lub bez takiego orzekania powinna być podejmowana indywidualnie, po dokładnej analizie konkretnej sytuacji.

Praktyka Sądu Okręgowego w Poznaniu oraz Sądu Apelacyjnego w Poznaniu pokazuje, że w przypadkach poważnych naruszeń obowiązków małżeńskich, takich jak alkoholizm, przemoc czy długotrwała zdrada, dążenie do orzeczenia rozwodu z winy współmałżonka jest uzasadnione. Z kolei w sytuacjach, gdy rozkład pożycia nastąpił z przyczyn obiektywnych lub trudnych do jednoznacznego przypisania, rozwód bez orzekania o winie może być bardziej pragmatycznym i korzystnym rozwiązaniem.

Kluczowe znaczenie ma rzeczowa analiza potencjalnych korzyści i strat związanych z każdym rozwiązaniem, uwzględniająca nie tylko aspekty prawne, ale również emocjonalne, finansowe i praktyczne.