Czemu służy jak najszybsze zabezpieczenie kontaktów z dzieckiem w czasie trwania postępowania?

Utrzymanie relacji z dzieckiem jest dla każdego rodzica fundamentalną wartością. Tymczasem postępowania sądowe dotyczące ustalenia kontaktów potrafią ciągnąć się miesiącami, a nawet latami. Ten przedłużający się stan niepewności i braku kontaktu może prowadzić do nieodwracalnych szkód w relacji rodzic-dziecko. W naszej praktyce adwokackiej w Poznaniu wielokrotnie obserwowałyśmy, jak kluczowe znaczenie ma instytucja zabezpieczenia kontaktów w trakcie trwania postępowania. W niniejszym artykule wyjaśnimy, dlaczego warto skorzystać z tego rozwiązania i jak zrobić to skutecznie.

Dlaczego zabezpieczenie kontaktów jest tak istotne?

Ochrona więzi emocjonalnej z dzieckiem

Czas w życiu dziecka płynie inaczej niż w życiu dorosłego. Dla małoletniego kilka miesięcy to ogromny okres, w którym może zapomnieć o drugim rodzicu lub zbudować wobec niego negatywne nastawienie. W naszej praktyce zawodowej wielokrotnie spotykałyśmy się z przypadkami, gdy kilkumiesięczny brak kontaktów prowadził do znacznego osłabienia więzi emocjonalnej z dzieckiem.

Jako adwokat nieraz doradzałam klientom w takich sprawach. Swoją drogą, z mojego doświadczenia wynika, że im dłużej trwa przerwa w kontaktach, tym trudniejsze jest późniejsze odbudowanie prawidłowej relacji. Szczególnie dotyczy to małych dzieci (do 5-6 lat), które mają jeszcze nie w pełni ukształtowaną pamięć długotrwałą.

Przeciwdziałanie alienacji rodzicielskiej

Długotrwały brak kontaktu z jednym z rodziców stwarza przestrzeń do potencjalnej alienacji rodzicielskiej. Rodzic, pod którego opieką dziecko pozostaje na co dzień, może świadomie lub nieświadomie wpływać na jego stosunek do drugiego rodzica. Już kilka miesięcy takiego wpływu potrafi znacząco zmienić nastawienie dziecka.

W poznańskich sądach rodzinnych wielokrotnie obserwowałam, jak sędziowie z coraz większą uwagą podchodzą do zjawiska alienacji rodzicielskiej, dostrzegając jego destrukcyjny wpływ na psychikę dziecka. Zabezpieczenie kontaktów stanowi skuteczną barierę przeciwko pogłębianiu się tego negatywnego zjawiska.

Zabezpieczenie materiału dowodowego

Paradoksalnie, zabezpieczenie kontaktów może również dostarczyć cennego materiału dowodowego do głównego postępowania. Sposób realizacji kontaktów w ramach zabezpieczenia (lub ich utrudnianie) może być istotnym argumentem przy wydawaniu ostatecznego orzeczenia.

Pamiętam sprawę z zeszłego roku, kiedy matka trójki dzieci konsekwentnie utrudniała realizację zabezpieczonych kontaktów, zasłaniając się rzekomymi chorobami dzieci czy innymi wymówkami. Te udokumentowane przypadki utrudniania kontaktów stały się później kluczowym dowodem w sprawie o zmianę miejsca zamieszkania dzieci.

Testowanie proponowanych rozwiązań

Zabezpieczenie kontaktów może służyć również jako “test” proponowanych rozwiązań. Jeśli w toku postępowania strony spierają się co do optymalnego modelu kontaktów, ich tymczasowe uregulowanie pozwala sprawdzić, które rozwiązania sprawdzają się w praktyce, a które wymagają modyfikacji.

Współpracując z biegłymi psychologami z Poznania, wypracowałyśmy podejście, które pokazuje, jak cenne mogą być wnioski płynące z realizacji zabezpieczonych kontaktów. Często obserwacje z tego okresu stają się podstawą do opracowania optymalnego modelu kontaktów w orzeczeniu końcowym.

Podstawy prawne zabezpieczenia kontaktów

Zabezpieczenie kontaktów z dzieckiem może zostać udzielone na podstawie art. 730 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, który stanowi, że w każdej sprawie cywilnej podlegającej rozpoznaniu przez sąd można żądać udzielenia zabezpieczenia.

W przypadku spraw o kontakty z dziećmi, dodatkową podstawą prawną jest art. 755 § 1 pkt 4 k.p.c., który szczególnie odnosi się do spraw rodzinnych i opiekuńczych, wskazując, że sąd może uregulować sposób roztoczenia pieczy nad małoletnimi dziećmi i kontaktów z dzieckiem.

Lubię powtarzać, że w sprawach rodzinnych liczy się nie tylko znajomość przepisów, ale także umiejętność ich praktycznego zastosowania. Dlatego zawsze podkreślam, że wniosek o zabezpieczenie powinien być nie tylko formalnie poprawny, ale także przekonujący merytorycznie.

Kiedy warto złożyć wniosek o zabezpieczenie kontaktów?

Całkowity brak możliwości kontaktu z dzieckiem

Najbardziej oczywistą sytuacją, w której warto rozważyć złożenie wniosku o zabezpieczenie, jest całkowity brak możliwości kontaktu z dzieckiem. Jeżeli drugi rodzic uniemożliwia jakiekolwiek spotkania, rozmowy telefoniczne czy inne formy komunikacji, zabezpieczenie kontaktów staje się koniecznością.

W naszej kancelarii przy ul. Mickiewicza często prowadzimy wstępne konsultacje, podczas których wyjaśniamy klientom, że w przypadku całkowitego braku kontaktów wniosek o zabezpieczenie powinien być złożony jak najszybciej, najlepiej wraz z wnioskiem o ustalenie kontaktów.

Utrudnianie lub ograniczanie kontaktów

Warto rozważyć złożenie wniosku o zabezpieczenie również w sytuacji, gdy kontakty teoretycznie się odbywają, ale są znacząco utrudniane lub ograniczane:

• spotkania są często odwoływane pod błahymi pretekstami
• czas kontaktów jest jednostronnie skracany
• kontakty odbywają się w nieodpowiednich warunkach
• podczas kontaktów obecne są osoby trzecie, które ingerują w ich przebieg

Moja wspólniczka adwokat wspominała kiedyś o przypadku, gdy ojciec mógł widywać swoje dzieci, ale zawsze w obecności babci ze strony matki, która nieustannie ingerowała w przebieg spotkań i podważała autorytet ojca. W takiej sytuacji zabezpieczenie kontaktów, precyzyjnie określające warunki spotkań, okazało się niezbędne.

Przewidywane długie postępowanie

Jeżeli przewidujemy, że postępowanie o ustalenie kontaktów może trwać długo (np. ze względu na konieczność przeprowadzenia opinii biegłych, przesłuchania wielu świadków czy wysoki poziom konfliktu między stronami), zabezpieczenie kontaktów staje się szczególnie istotne.

To się w głowie nie mieści, ale nieraz spotykamy się z sytuacjami, gdy strony celowo przedłużają postępowanie, wiedząc, że czas działa na ich korzyść. Zabezpieczenie kontaktów skutecznie neutralizuje taką taktykę.

Małe dziecko o nieutrwalonej więzi z rodzicem

Szczególnie palącą potrzebą jest zabezpieczenie kontaktów w przypadku małych dzieci, które nie mają jeszcze utrwalonej więzi z rodzicem ubiegającym się o kontakty. W takich sytuacjach nawet kilka miesięcy bez kontaktu może doprowadzić do zerwania dopiero budującej się relacji.

Brzmi prosto, ale w praktyce sądowej bywa różnie. W jednej z prowadzonych przeze mnie spraw dotyczącej 2-letniego chłopca, który widywał ojca nieregularnie, sześciomiesięczna przerwa w kontaktach spowodowała, że dziecko przestało rozpoznawać tatę. Odbudowanie tej relacji zajęło potem wiele miesięcy i wymagało wsparcia psychologa dziecięcego.

Jak skutecznie wnioskować o zabezpieczenie kontaktów?

Wniosek o zabezpieczenie jako część wniosku głównego

Wniosek o zabezpieczenie kontaktów można złożyć razem z wnioskiem o ustalenie kontaktów. Jest to rozwiązanie optymalne, ponieważ pozwala na jak najszybsze uregulowanie tej kwestii. W naszej praktyce zawsze zachęcamy klientów do takiego właśnie działania.

Warto pamiętać, że wniosek o zabezpieczenie złożony wraz z wnioskiem głównym nie podlega dodatkowej opłacie sądowej, co stanowi dodatkowy argument przemawiający za tym rozwiązaniem.

Wniosek złożony w trakcie postępowania

Jeżeli wniosek o zabezpieczenie składany jest już w trakcie toczącego się postępowania, sąd zgodnie z art. 737 k.p.c. jest zobowiązany rozpoznać go bezzwłocznie, nie później jednak niż w terminie tygodnia. W praktyce oznacza to, że nawet w przypadku przeciążonych sądów, decyzja powinna zapaść stosunkowo szybko.

Zastanawiałeś się kiedyś, jakie faktycznie masz prawa jako rodzic w takiej sytuacji? Warto wiedzieć, że wniosek złożony w trakcie postępowania podlega dodatkowej opłacie sądowej. Aktualnie wynosi ona 40 zł, co jest kwotą symboliczną w porównaniu z wartością, jaką stanowi możliwość kontaktu z dzieckiem.

Elementy skutecznego wniosku o zabezpieczenie

W naszej praktyce adwokackiej zauważyłyśmy, że skuteczne wnioski o zabezpieczenie kontaktów zawierają następujące elementy:

1. Uzasadnienie interesu prawnego – należy wyjaśnić, dlaczego zabezpieczenie jest konieczne i jakie negatywne skutki może przynieść brak kontaktów w czasie trwania postępowania

2. Konkretna propozycja harmonogramu – wniosek powinien zawierać precyzyjny harmonogram kontaktów (dni, godziny, miejsce), który jest dostosowany do wieku dziecka i możliwości organizacyjnych stron

3. Dowody na dotychczasowe relacje z dzieckiem – warto dołączyć dokumenty potwierdzające wcześniejsze zaangażowanie w życie dziecka (zdjęcia, korespondencja, zaświadczenia ze szkoły/przedszkola)

4. Dowody na utrudnianie kontaktów – jeśli drugi rodzic uniemożliwia lub utrudnia kontakty, należy to udokumentować (wiadomości tekstowe, maile, nagrania rozmów, zeznania świadków)

W przypadku gdy istnieje obawa, że drugi rodzic będzie utrudniał realizację zabezpieczenia, warto we wniosku zawrzeć również prośbę o zagrożenie nakazaniem zapłaty określonej sumy pieniężnej za naruszenie obowiązków związanych z wykonywaniem kontaktów (na podstawie art. 598¹⁵ k.p.c.).

Błędy, których warto unikać przy wnioskowaniu o zabezpieczenie

Zbyt szeroki zakres żądania

Jednym z najczęstszych błędów jest wnioskowanie o zbyt szeroki zakres kontaktów w ramach zabezpieczenia. Pamiętajmy, że sąd rozpoznający wniosek o zabezpieczenie dysponuje ograniczonym materiałem dowodowym i działa pod presją czasu. Zbyt daleko idące żądania mogą spotkać się z odmową.

Jako adwokatki specjalizujące się w prawie rodzinnym zawsze doradzamy naszym klientom, aby wniosek o zabezpieczenie zawierał realną propozycję kontaktów, która ma szansę zostać zaakceptowana przez sąd.

Brak uzasadnienia interesu prawnego

Kolejnym częstym błędem jest niedostateczne uzasadnienie interesu prawnego w uzyskaniu zabezpieczenia. Nie wystarczy samo twierdzenie, że brak kontaktów jest niekorzystny – należy konkretnie wyjaśnić, dlaczego w danej sytuacji zabezpieczenie jest niezbędne.

W naszej praktyce zawsze podkreślamy, że uzasadnienie interesu prawnego powinno odwoływać się do dobra dziecka i konkretnych okoliczności sprawy, takich jak wiek dziecka, dotychczasowe relacje czy ryzyko alienacji rodzicielskiej.

Brak dowodów na dotychczasowe relacje z dzieckiem

Sąd rozpatrujący wniosek o zabezpieczenie kontaktów będzie bardziej skłonny go uwzględnić, jeśli wnioskodawca wykaże, że przed wszczęciem postępowania utrzymywał regularne i pozytywne relacje z dzieckiem. Brak takich dowodów może znacząco osłabić wniosek.

W naszej kancelarii zawsze doradzamy klientom gromadzenie i przechowywanie dowodów zaangażowania w życie dziecka, nawet gdy relacje z drugim rodzicem są dobre. Nigdy nie wiadomo, kiedy takie dowody mogą okazać się niezbędne.

Co dalej po uzyskaniu zabezpieczenia?

Dokumentowanie przebiegu kontaktów

Po uzyskaniu postanowienia o zabezpieczeniu kontaktów warto skrupulatnie dokumentować przebieg realizacji tych kontaktów:

• prowadzić dziennik spotkań (daty, godziny, przebieg)
• zachowywać korespondencję dotyczącą organizacji kontaktów
• w przypadku utrudniania kontaktów – dokumentować te sytuacje (nagrania rozmów, wiadomości tekstowe)

Taka dokumentacja może być niezwykle cenna w postępowaniu głównym, a także w ewentualnych postępowaniach wykonawczych.

Wykonywanie postanowienia o zabezpieczeniu

Jeżeli mimo postanowienia sądu drugi rodzic nadal uniemożliwia lub utrudnia kontakty, można skorzystać z procedury wykonawczej przewidzianej w art. 598¹⁵ i następnych k.p.c. Procedura ta przewiduje możliwość:

• zagrożenia nakazaniem zapłaty określonej sumy pieniężnej za naruszenie obowiązków
• nakazania zapłaty sumy pieniężnej za każde naruszenie obowiązku
• zlecenia kuratorowi sądowemu przymusowego odebrania dziecka

W naszej wielkopolskiej praktyce adwokackiej zauważyłyśmy, że już sama świadomość istnienia tych mechanizmów często skłania opornego rodzica do respektowania postanowienia o zabezpieczeniu.

Modyfikacja zabezpieczenia

Jeżeli w trakcie realizacji zabezpieczonych kontaktów okaże się, że przyjęty model nie sprawdza się w praktyce, można wystąpić o zmianę postanowienia o zabezpieczeniu. Może to dotyczyć:

• harmonogramu kontaktów
• miejsca ich odbywania
• formy kontaktów
• obecności osób trzecich

Warto pamiętać, że zmiana okoliczności może być podstawą do modyfikacji zabezpieczenia w każdym czasie trwania postępowania.

Podsumowanie

Zabezpieczenie kontaktów z dzieckiem w trakcie trwania postępowania o ich ustalenie to nieocenione narzędzie prawne, które pozwala ochronić więź rodzica z dzieckiem w trudnym okresie niepewności. Szybkie działanie w tym zakresie może zapobiec nieodwracalnym szkodom w relacji i stworzyć lepsze warunki do wydania sprawiedliwego orzeczenia końcowego.

W naszej praktyce adwokackiej w Poznaniu zawsze zachęcamy klientów do korzystania z tej instytucji, oferując wsparcie w przygotowaniu wniosku, który ma realną szansę na pozytywne rozpatrzenie. Doświadczenie pokazuje, że skuteczne zabezpieczenie kontaktów często stanowi pierwszy krok do normalizacji relacji rodzinnych po rozstaniu rodziców.

Pamiętajmy, że w centrum każdej sprawy o kontakty znajduje się dziecko, którego dobro powinno być nadrzędną wartością dla wszystkich stron postępowania. Zabezpieczenie kontaktów służy właśnie ochronie tego dobra, zapewniając ciągłość relacji z obojgiem rodziców, niezależnie od konfliktu między nimi.

Disclaimer: Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie stanowi porady prawnej. Każda sprawa rodzinna jest indywidualna, dlatego w celu uzyskania szczegółowych informacji zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią.

Zapraszamy do Kancelarii Prawa Rodzinnego: Adwokat Michalina Koligot, Adwokat Marta Krzyżanowicz, Adwokat Anna Konrady, Radca prawny Joanna Jędrzejewska ul. Mickiewicza 18a/3, 60-834 Poznań tel. +48 531 335 713 e-mail: kancelaria@prawnikodrozwodu.pl www.prawnikodrozwodu.pl